„Zabójca zwany cichym” oczami profesjonalnego KDR

Autorem wpisu jest Tomasz Krasowski, prowadzący bloga STRAŻAK XXI

https://wspolczesnystrazak.blogspot.com/

Po ostatnim wpisie, który spotkał się z dużym oddźwiękiem tym razem poruszymy kolejne zagadnienie, z którym system sobie na razie nie poradził. No może ujmę to trochę inaczej, coś tam zrobił ale jak zwykle bez dogłębnej analizy i bez podania właściwych rozwiązań. Czas był przywyknąć, ze tak mamy w naszej formacji ale mamy jednak przecież okres intensywnej przebudowy i generalnej sanacji więc oczywiście jest nadzieja, że niebawem i ten ważki problem zostanie dostrzeżony oraz systemowo rozwiązany. Teraz jednak do rzeczy – tym razem chodzi o „cichego zabójcę” czyli tlenek węgla.

Sezon grzewczy w pełni i media co raz informują nas o dramatach ludzkich związanych z zatruciami tlenkiem węgla. Szanując wiedzę czytelników mojego bloga nie będę pisał o właściwościach „cichego zabójcy” natomiast bezwzględnie uważam, że postępowanie ratownicze z tym medium warto „osadzić” w ramach obowiązującego prawa i dać rekomendacje dowódcom, skoro nie ma w tym aspekcie procedur ani wytycznych organizatora ksrg czyli KG PSP. Umiejętność interpretacji wyników pomiarów i wynikające z nich rekomendacje w zakresie postępowania ratowniczego są bardzo ważne, bo powinny wynikać z przepisów obowiązującego prawa a także z wiedzy, że wartości stężeń przy których winna być zarządzona ewakuacja w niektórych sytuacjach są znacznie poniżej wartości progów alarmowych toksymetrów CO. Na przykład dla urządzenia Dräger X-am 5000 alarm I stopnia jest dla wartości 30 ppm a alarm drugiego stopnia dla wartości 60 ppm.

Podział zdarzeń (incydentów) z tlenkiem węgla na kategorie

Informacje dotyczące rekomendowanego sposobu postępowania KDR przy stwierdzeniu określonego stężenia tlenku węgla na miejscu zdarzenia, należy zakwalifikować zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami do trzech kategorii, w których obowiązują różne wartości dopuszczalnych najwyższych stężeń CO. Punktem wyjścia do takiej klasyfikacji są cztery obowiązujące akty prawne:

Ustawa z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane (Dz.U. Nr 89, poz.414) art. 11 ust .1
Zarządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12 marca 1996r. (M. P. Nr 19, poz. 231 z 1996r.)
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.)
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 czerwca 2014 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy

I Kategoria – zdarzenia powstałe w środowisku pracy:

1) wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń chemicznych i pyłowych czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku zdrowia, zostały określone w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 czerwca 2014 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy w tym także dla tlenku węgla (Dz.U. 2014 poz.817, załącznik Nr 1 poz. 475).

Zgodnie z ww. rozporządzeniem, jako najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS) określa się wartość średnią ważoną stężenia, którego oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-godzinnego dobowego i przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy, określonego w Kodeksie pracy, przez okres jego aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń.

Natomiast najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe (NDSCh) jest to wartość średnia stężenia, które nie powinno spowodować ujemnych zmian w stanie zdrowia pracownika, jeżeli występuje w środowisku pracy nie dłużej niż 15 minut i nie częściej niż 2 razy w czasie zmiany roboczej, w odstępie czasu nie krótszym niż 1 godzina.

W przypadku tlenku węgla ww. wartości określono na poziomie:

– dla NDS równym 23 mg/m³ = ok. 20 ppm,

– dla NDSCh równym 117 mg/m³ = ok. 100 ppm;

2) Rekomendowany sposób postępowania ratowniczego dla zdarzeń powstałych w środowisku pracy:

a) zarządzić bezwarunkowo ewakuacjęosób z pomieszczeń zakwalifikowanych do środowiska pracy jeżeli, stężenie tlenku węgla w powietrzu przekracza poziom najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowegoNDSCh = 100 ppm. Ponadto należy zgłosić do SK potrzebę zadysponowania ZRM na miejsce zdarzenia.
b) w przypadku stwierdzenia w pomieszczeniach zakwalifikowanych do środowiska pracy stężeń przekraczających poziom NDS=20 ppm, ale mniejszych niż NDSCh=100 ppm, należy podjąć działania zmierzające do usunięcia zagrożenia (likwidacja źródła wydzielania CO, przewietrzenie pomieszczeń).

W tej sytuacji decyzję o potrzebie przeprowadzenia ewentualnej ewakuacji i zadysponowania na miejsce zdarzenia ZRM powinien podjąć KDR z uwzględnieniem w szczególności stwierdzonego stężenia CO występującego w danym przypadku (bliżej granicznej NDS, czy NDSCh), przypuszczalnego czasu ekspozycji poszkodowanego/poszkodowanych oraz czasu potrzebnego na likwidację zagrożenia.

II Kategoria – zdarzenia powstałe w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi kategorii A: (pomieszczenia mieszkalne, pomieszczenia przeznaczone na stały pobyt chorych w budynkach służby zdrowia oraz przeznaczone na stały pobyt dzieci i młodzieży w budynkach oświaty, a także pomieszczenia przeznaczone do przechowywania żywności).

1) wartości najwyższych dopuszczalnych czynników szkodliwych dla zdrowia w powietrzu pomieszczeń kategorii A, w tym substancji chemicznych, zostały określone w zarządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12 marca 1996r. (M. P. Nr 19, poz. 231 z 1996r.), w tym także dla tlenku węgla (Załącznik Nr 1 poz. 31. kol. 3). Zgodnie z ww. zarządzeniem najwyższe dopuszczalne stężenie CO określa się wartością równą 3000 µg/m³ = 3 mg/ m³ = 2,6 ppm,

2) Rekomendowany sposób postępowania ratowniczeho dla zdarzeń powstałych w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi kategorii A

Zarządzić bezwarunkowo ewakuację osób z pomieszczeń jeżeli, stężenie CO w powietrzu pomieszczenia przekracza poziom najwyższego dopuszczalnego stężenia określonego na poziomie 2,6 ppm. Ponadto należy zgłosić do SK potrzebę zadysponowania ZRM na miejsce zdarzenia.

III Kategoria – zdarzenia powstałe w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi kategorii B: (pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi w budynkach użyteczności publicznej inne niż zaliczone do pomieszczeń kategorii A oraz pomieszczenia pomocnicze w mieszkaniach).

1) wartości najwyższych dopuszczalnych czynników szkodliwych dla zdrowia w powietrzu pomieszczeń kategorii B, w tym substancji chemicznych, zostały określone w zarządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12 marca 1996r. (M. P. Nr 19, poz. 231 z 1996r.), w tym także dla tlenku węgla (Załącznik Nr 1 poz. 31. kol. 4). Zgodnie z ww. zarządzeniem najwyższe dopuszczalne stężenie CO określa się wartością równą 6000 µg/m³ = 6 mg/ m³ = 5,2 ppm,

2) Rekomendowany sposób postępowania ratowniczego dla zdarzeń powstałych w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi kategorii B

Zarządzić bezwarunkowo ewakuację osób z pomieszczeń jeżeli, stężenie CO w powietrzu pomieszczenia przekracza poziom najwyższego dopuszczalnego stężenia określonego na poziomie 5,2 ppm. Ponadto należy zgłosić do SK potrzebę zadysponowania ZRM na miejsce zdarzenia.

Ponadto warto znać proste narzędzia do przeliczania jednostek ppm na mg/m³ i odwrotnie dla różnych substancji chemicznych, w tym także dla tlenku węgla uwzględniający masę cząsteczkową wskazanej substancji (dla CO =28,01).

http://www.skcinc.com/converter/converter.asp

Natomiast na stronie http://www.jednostek-miary.info/przelicz+Mikro+na+Mili.php dostępny jest kalkulator do przeliczania różnych jednostek w układzie SI.

Na koniec, dla porządku, podaję powszechnie znane wartości objawów zatrucia tlenkiem węgla (podane wartości stężeń są orientacyjne) w zależności od zawartości CO w powietrzu:

w stężeniach ok. 60-240 mg/m³ (52-210 ppm) po paru godzinach – ból głowy
w stężeniach ok. 450 mg/ m³, (392 ppm) po 1-2 godz. – ból głowy, mdłości, wymioty, osłabienie mięśni, apatia
w stężeniach ok. 900-1000 mg/ m³ (785-873 ppm), po 2 godz. – utrata przytomności
w stężeniach ok. 1800-2000 mg/ m³ (1572-1746 ppm) w ciągu 20 min – utrata przytomności, ryzyko zgonu po 2 godz.
w stężeniach ok. 4000 mg/ m³ (3493 ppm), po 5-10 min – zapaść krążeniowa; utrata przytomności, ryzyko zgonu po 30 min
w stężeniach ok. 8000 mg/ m³ (6986 ppm), po 1-2 min – zapaść krążeniowa, utrata przytomności, ryzyko zgonu po 10-15 minw stężeniach ok. 15000 mg/ m³ (13098 ppm) tj. ok. 1,3% obj. po 1-3 min – zgon.

Jeśli dotarliście do końca tego wpisu to już wiecie, że dowodząc działaliście w tym zakresie trochę „po omacku” i że zapewne nikt wam tego systemowo nie wyłożył. Ale zdajecie sobie także sprawę z tego, że ani dowódca ani ratownik nie może sobie pozwolić na błędy. Wszakże ujarzmienie takiego zabójcy to kanon naszego rzemiosła a każda porażka to kolejna niepotrzebna strata, którą możemy przecież prawie całkowicie kontrolować. Pamiętając o tym, że tylko dobrze znany wróg jest lepszy od wroga nieznanego pochylmy się nad tym zagadnieniem w naszej ratowniczej praktyce!

, z którym system sobie na razie nie poradził. No może ujmę to trochę inaczej, coś tam zrobił ale jak zwykle bez dogłębnej analizy i bez podania właściwych rozwiązań. Czas był przywyknąć, ze tak mamy w naszej formacji ale mamy jednak przecież okres intensywnej przebudowy i generalnej sanacji więc oczywiście jest nadzieja, że niebawem i ten ważki problem zostanie dostrzeżony oraz systemowo rozwiązany. Teraz jednak do rzeczy – tym razem chodzi o „cichego zabójcę” czyli tlenek węgla.